Öfke duygusu insan doğasında doğuştan var olan bir savunma mekanizmasıdır. Bireyler doğdukları andan itibaren kendilerini rahatsız eden durumlar karşısında fiziksel ve psikolojik olarak tepki gösterirler. Öfke de bunlardan biridir. Doğduğu andan itibaren bu duyguya sahip olan bireyler bebeklik dönemlerinde henüz kendilerini ifade edebilecek yetiye sahip olmadıkları için tepkilerini ağlayarak veya ellerini, kollarını sallayarak gösterirler. İlerleyen yaşlardaysa öfkelendikleri durumları gerek fiziksel gerekse sözlü olarak ifade etmeye başlarlar. Bunun yanı sıra küçük yaşlarda gösterdikleri tepkiler öfke krizleri şeklinde görülebilir. Ağlayarak bir şeyleri kırıp dökerek veya benzeri şekilde verilen tepkileri ilk aşamalarda yaş itibariyle normal karşılansa da belirli bir aşamadan sonra hayatlarını sekteye uğratacak boyutlara ulaşabilir. Çocukluk yaşlarda ortaya çıkan öfke kontrol problemi saptanamaz ise ileri ki hayatlarında da bireyleri sosyal yaşamlarında sorunlu hale getirecektir.

Peki çocuklarda öfke kontrol problemi olduğunu nasıl anlayabilirsiniz?

- Şayet çocuğunuz gün içerisinde 3 defa veya daha fazla öfke krizleri yaşıyorsa, bu öfke nöbetleri 15 dakikayı aşıyorsa,
- 4 yaşını tamamladığı halde öfke nöbetleri devam ediyorsa,
- Öfke nöbetleri esnasında çevresine ve kendisine zarar veriyorsa çocuğunuz öfke kontrolü konusunda sorun yaşıyor olabilir.

Çocuklarda öfke kontrol probleminin sebepleri nelerdir?

Çocuklarda öfke kontrolü probleminin sebepleri farklı nedenlere bağlanabilir. Bu gibi durumların aileler tarafından uygun bir biçimde saptanması ve ona göre çözüm üretilmesi gerekir. Çocuklarda öfke kontrol probleminin dayandığı sebepler şu şekilde sıralanabilir:

- Bebeklik çağlarından itibaren hızla gelişim gösteren bireyler bu süre zarfında vücutlarında biriken enerjiyi ne şekilde boşaltacaklarını tam olarak bilememektedirler. Bu nedenle içlerinde biriken enerjiyi öfke şeklinde gösterebilir, bunun sonucunda ise bağırarak, ağlayarak veya etrafa ve kendilerine zarar vererek enerjilerini atmayı deneyebilirler.
- Aile içerisinde ki özel problemler çocuklarda yaşanan öfke kontrol problemlerinin diğer bir sebebidir. Yani ev içerisinde anne-baba ya da diğer yetişkinler arasında yaşanan tatsız durumlar direkt olarak çocuğa etki göstermektedir. Anne ya da babasında gördüğü gerginlik nedeniyle çocukta aynı şekilde bu gerginliği yaşayabilirve bu durum sonuç olarak kendi içinde bir huzursuzluk yaratabilir.
- Şiddet pek çok ailenin çocuklarını eğitmek konusunda başvurdukları kesinlikle yanlış olan bu yöntem çocukta ki saldırgan tutumları azaltmaz. Aksine kesin olarak artmasına neden olur. Ailenin çocuğa şiddet uygulaması ya da ebeveynler arasında şiddet olaylarının gözlemlenmesi çocuğu doğrudan kötü etkiler ve aynı şekilde öfke kontrol problemlerine neden olabilir.
- Televizyon programları, online oyunlar ve Youtube videoları. Bunların neredeyse hepsi bebeklik dönemlerinden itibaren çocukların rahatlıkla ulaşabildiği medya araçları. Ne var ki ailelerin büyük çoğunluğu çocuğunun bunlarla ne derece vakit geçirdiğinden haberi yok ya da çocuğu zapt etmek için bizzat kendileri kullanıyorlar. Televizyon programları ne yazık ki günümüzde şiddetin canlı gösterimi haline geldi. Dizilerden tutun da çizgi filmlere kadar pek çok platformda çocukların yaşlarına uygun olmayan şiddet içeren objeler veya konular bulunuyor. Çocuğun bilinçaltı doğrudan bu objelerden etkileniyor ve davranışlarına da yerleşmesine neden oluyor. Online oyunların neredeyse hepsi şiddet içerdiğinden aynı şekilde çocukları etkiliyor. Bunun yanı sıra online oyunlar birbirini tanımayan insanların görüşmesine de olanak sağladığı için çocuğunuzun küfür, hakaret ve hatta taciz boyutuna ulaşan tehditlere maruz kalmasına neden olabiliyor. Bu da çocuğun duygularını etkileyerek öfkesini gerekenden fazla yaşamasına sebep oluyor. Diğer yandan çocuğun yaşına uygun olmayan veya onu tehlikeli şeyler denemeye iten Youtube videoları öfke kontrol probleminin diğer bir nedeni.



Çocuklarda Öfke Kontrol Konusu Ne şekilde Çözülmelidir?

Önceden bilmekte fayda var ki aileler çocuklarının içinde bulunduğu durumun farkına varmalılar. Yani çocuğun davranışlarını dikkatli şekilde gözlemeli ve iyice algılamalılar. Daha sonra ise olabildiğince kararlı ve sakin bir şekilde çözüm üretmeliler. Peki öfkeli çocuğa yaklaşım nasıl olmalıdır?

- Öncelikle yukarıda bahsettiğimiz gibi sorunun sebebi net bir şekilde kavranmalı. Eğer çocuğunuz içindeki enerjiyi boşaltacak bir yol bulamadığı için öfke krizlerine giriyorsa ona enerjisini atmanın bir yolunu gösterin. Örneğin resim yapmasını ve yazı yazmayı biliyorsa yazarak içini dökmesini sağlayabilirsiniz. Bunun yanı sıra bir spor dalıyla ilgilenmesini sağlayarak hem gün içinde vaktini verimli geçirmesini sağlayabilir hem de fazla enerjisini boşaltmasını sağlayabilirsiniz.
- Özellikle grup şeklinde gerçekleştirilen spor dalları veya oyunlara teşvik edebilirsiniz. Böylelikle çocuğunuz hem kazanmanın ve kaybetmenin ne demek olduğunu deneyimleyerek öğrenir hem de sorumluluk bilincinin farkına varır.
- Aile içi problemleri acil ve kesin şekilde çözüme kavuşturun. Anne-baba arasında geçecek her bağrışma, şiddet ve etrafa zarar verme gibi problemler çocuğu doğrudan etkiler. Yani çocuğunuzun öfkesine mukayyet olmasını istiyorsanız öncelikle siz kendinize mukayyet olmalısınız. Bunun yanı sıra aile içinde sorun yaşayan ailelerin en büyük yanlışı çocuğu bu durumdan etkilenmesin diye şımartmak ve her isteğini anında yerine getirmek oluyor ki yapılan büyük yanlışlardan birisi de bu. Çocuğa hak etmediği halde sırf etkilenmesin, sırf öfke krizlerine girmesin diye yerine getirilecek her istek bir sonraki öfke krizine zemin hazırlamaktan başka bir işe yaramaz.
- Çocuk öfke krizi geçirdiğinde şiddet uygulamak yapılan büyük yanlışların peşinde gelir. Saldırgan tutumlara aynı şekilde karşılık vermek çocuğun öfkesini dindirmeyecek, aksine baskılayarak ileride daha büyük krizlere neden olacaktır.
- Çocuk öfke krizi geçirdiğinde; örneğin markette bir yiyecek istedi veya almak istediği bir oyuncak var ve onu o esnada alamıyorsunuz. Bu gibi durumlara çocuğa hayır demeli, sebebini açıklamalısınız. Eğer öfke krizi devam ediyorsa kesinlikle kendinizden taviz vermeden kararlılığınızı sürdürmeniz gerekiyor. Şayet taviz verirseniz aynı olay tekrar tekrar yaşanacaktır.
- İzlediği televizyon programları ve videoları kontrol etmelisiniz. Şiddet içeren veya yaşına uygun olmayan programları izlemesini engellemelisiniz. Oynadığı online oyunları takip etmeli, tanımadığı halde görüştüğü kişiler varsa görüşmesine engel olmalısınız. Ancak bu esnada şiddete, azarlamaya ya da saldırgan tutumlara başvurmamalısınız. Sebeplerini açıklamalı ve kesinlikle disiplinli olmalısınız. Ancak bu esnada şiddete, azarlamaya ya da saldırgan tutumlara başvurmamalısınız. Sebeplerini açıklamalı ve kesinlikle disiplinli olmalısınız.




Ne zaman Uzmana başvurmalı?

Şayet çocuğunuz öfke nöbetleri geçirdiğinde ne yapacağınızı bilemiyorsanız veya siz de öfkenizi kontrol altında tutamıyorsanız bir uzmana danışmalı ve doğru terapi yöntemlerine başvurmalısınız. Çocuğunuz 4 yaşını geçtiyse bir uzmana danışmalısınız. Öfke kontrol probleminin diğer sebeplerinden biri olan hiperaktiflik problemi çocuğunuzda bulunuyor olabilir. Bu durumda uzman bir doktor size en doğru tedavi yöntemlerini gösterecektir.